ΝΕΟΚΛΑΣΣΙΚΕΣ ΚΕΡΑΜΟΙ

Κέραμος διπλής καμπυλότητος  "ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ  K  ΔΗΛΑΒΕΡΗ - ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΙΔΡΥΘΕΝΤΑ ΕΝ ΕΤΕΙ 1897". Σήμα κατατεθέν του εργοστασίου Δηλαβέρη, η λύρα.

Η άνω όψη της ανωτέρω κεράμου.

"ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΕΙΟΝ ΠΑΤΡΩΝ Γ. Ρ. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ". Το όνομα του ιδιοκτήτη του κεραμοποιείου είναι μεταξύ δύο σταυρών.

Η άνω όψη της πατρινής κεράμου.

"ΚΕΡΑΜΕΙΑ ΧΙΟΥ - ΕΛΕΦΑΣ". Όπως το λέει και στο όνομα, το σήμα κατατεθέν είναι τέσσερις ελέφαντες.

Η άνω όψη της ανωτέρω κεράμου.

"ΑΝΩΝ. ΚΕΡΑΜΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ - Ο ΚΥΚΛΩΨ - Γ. ΒΕΝΤΟΥΡΗΣ & ΣΙΑ ΑΘΗΝΑΙ".

Η άνω όψη της ανωτέρω κεράμου.

"ΚΕΡΑΜΕΙΑ ΠΑΤΡΩΝ - ΑΔΕΛΦΩΝ Π. ΠΑΠΛΑ". Το σήμα κατατεθέν των Αδελφών Παπλά, μοιάζει με άγκυρα στα αριστερά.

Η άνω όψη της ανωτέρω κεράμου.

"ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΕΙΟΝ ΑΘΗΝΩΝ - ΖΑΧΑΡΙΑΣ . Π . ΚΟΜΗΝΟΣ  ΑΘΗΝΑΙ"

Η άνω όψη της ανωτέρω κεράμου.

Γαλλική κέραμος εισαγωγής από τη Μασσαλία. Όλες οι παραπάνω κέραμοι είναι γνωστές ως "γαλλικές". Η προέλευση του τύπου, είναι σαφώς βορειοευρωπαική. "SACCOMAN FRERES - St-HENRI . MARSEILLE". Tο σήμα κατατεθέν του εργοστασίου, στα δεξιά.

Η άνω όψη της ανωτέρω κεράμου. Διακρίνονται τα ίχνη από την πίεση του καλουπιού.

Καλυπτήρας κεράμων διπλής καμπυλότητος απο το εργοστάσιο του Ευσταθίου Δηλαβέρη.

Άλλος τύπος καλυπτήρα, πιο απλός σε σχέση με τον παραπάνω.

Η διατομή του καλυπτήρος. Χαρακτηριστική η οξεία γωνία που σχηματίζει, η οποία είναι ευδιάκριτη στη στέγη.

Στρωτήρας κατασκευής Δημητρίου Σαρρή.

Δύο κοίλες κέραμοι με σφραγίδες κατασκευαστών. Η ανωτέρα είναι από "ΚΕΡΑΜΕΙΑ ΧΙΟΥ", ενώ η άλλη από το "ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΕΙΟΝ ΑΝΤ. ΜΑΜΑΚΗΣ & ΣΙΑ - ΧΑΛΚΙΣ". Η συγκεκριμένη, είναι ίσως νεώτερη.

Δείγμα από κοίλες κεράμους, οι επονομαζόμενες "βυζαντινές". Οι ποιότητες και οι χρωματικές παραλλαγές τους, ήταν αμέτρητες.

Το πίσω μέρος ενός ακροκεράμου. Στο συγκεκριμένο ακροκέραμο, ο κατασκευαστής λέπτυνε περισσότερο την "ουρά" του, έτσι ώστε όταν αυτή καλυφθεί από την κέραμο, να παρουσιάζεται μία "συνέχεια" και ομοιομορφία. Αυτή η τεχνοτροπία συναντάται σε αρκετά ακροκέραμα. Η εγκοπή που φαίνεται, μάλλον δείχνει το ενδεικνυόμενο όριο και ίσως βοηθά ώστε η τελευταία κέραμος να "κουμπώσει" σωστά επάνω στο ακροκέραμο.

Κέραμοι διπλής καμπυλότητος σε κτίσμα του Βασιλικού Κτήματος Τατοίου. Ο συγκεκριμένος τύπος συναντάται σπανίως στην Ελλάδα. Αντιθέτως, δημοφιλέστερος υπήρξε ο επονομαζόμενος "γαλλικός". Η προέλευση αμφοτέρων, είναι από χώρες της κεντρικής και βορείου Ευρώπης.

                                                                                            ΚΕΡΑΜΟΙ


  "Ως πρός την μορφήν δύναται τις να διαιρέσει τας κεράμους είς τρείς κατηγορίας: 1ον εις επιπέδους, 2ον εις κοίλας και 3ον, εις κεράμους διπλής καμπυλότητος.

  Κέραμοι επίπεδοι
 Αύται είναι ή όλως επίπεδοι, ότε τοποθετούνται ως αι πλάκες προσηλωμέναι, ή κρατούμεναι υπό των ξυλίνων κανόνων δι' αγκιστροειδών συρμάτων, ή έχουσιν εις το άκρον μίαν εξοχήν (σχ. 23) εις τρόπον ώστε να συγκρατώνται, χωρίς να υπάρχωσι δίς καλυπτόμενα μέρη ώς εν τω σχήματι 22. Η μορφή του σχήματος 24 και διάφοροι άλλαι ανήκουσιν εις τας κεράμους της 1ης κατηγορίας.

  Κέραμοι κοίλαι
 Εν Ελλάδι γίνεται μεγίστη χρήσις των κοίλων κεράμων (σχ. 25, πίναξ 2) επειδή δε αύται δεν συνδέονται ούτε μετά της στέγης, ούτε αμοιβαίως, αύτη οφείλει να έχη μικράν κλίσιν πρός αποφυγίν ολισθήσεως των κεράμων. Έπεται λοιπόν ότι αι τοιαύται κέραμοι δεν δύνανται να είναι εν χρήσει, ή εις τα μεσημβρινά κλίματα, ένθα αι στέγαι δεν επιφορτίζονται πολύ υπό των χιόνων.
 Επειδή υπάρχουν πολλά δίς καλυπτόμενα μέρη απαιτούνται 30 περίπου κέραμοι κέραμοι ανά τετραγωνικόν μέτρον. Ούτω δυνάμεθα κατά προσέγγισιν να ορίσωμεν τον αναγκαίον αριθμόν κεράμων, ας θα προμηθευθώμεν κατά την κατάσκευήν οικοδομής τινός.

  Κέραμοι διπλής καμπυλότητος
 Αι κέραμοι αύται είναι ευκόλου κατασκευής και παρουσιάζουσιν όλα τα προτερήματα των κεράμων της 1ης κατηγορίας εκτός της ωραιότητος, σπανίως όμως ενταύθα γίνεται χρήσις αυτών, διότι θραύονται ευκόλως. Μικρός τις μαστός d εμποδίζει την ολίσθησιν των. Εις την Ελβετίαν ιδίως υπάρχουσιν πλείσται οικίαι εστεγασμέναι δια τούτων.
 Έτερον είδος κεράμων παρίσταται υπό του σχήματος 27, ούτινος χρήσις γίνεται συνήθως δια στέγας κλίσεως 0,40 ανά μέτρον ήτοι 23 μοίρες περίπου. Αι διαστάσεις εκάστης είναι 0,20 πρός 0,34, απαιτούνται δε 15 ανά τετρ. μέτρον. Το βάρος εκάστης είναι 3 χιλιόγρ.
 Το σχήμα 28 παριστά την μηχανήν, δι' ής τυπούνται αι εν λόγω κέραμοι δι' ενός εργάτου μετά δύο βοηθών.
 Ο εργάτης στρέφει την οριζόντιαν στεφάνην, ούτω δε ανέρχεται και κατέρχεται το άνω μέρος του τύπου, το δέ κάτω ολισθαίνει εφ΄ενός οριζοντίου άξονος, δυνάμενον να αναστραφή, όπως η τυπωθείσα κέραμος πέση επί τινός πλακός, ήν κρατεί είς βοηθός, ο δε έτερος θέτει την αναγκαίαν ποσότητα πηλού δια νέαν τύπωσιν.
 Η μηχανή αύτη παρέχει περί τας δύο χιλιάδας κεράμων καθ΄ημέραν, το δε βάρος της είναι 1000 χιλιόγρ. Αι περί ων ο λόγος κέραμοι, Γαλλικαί κοινώς λεγόμεναι, τιμώνται 150 έως 160 δραχμάς κατά χιλιάδα.

  Κατασκευή των κεράμων
 Αύται απαιτούσιν άργιλλον λεπτοτέραν και μάλλον επιμελώς παρεσκευασμένην, ή αι κοιναί πλίνθοι. Η τύπωσις απαιτεί επίσης περισσοτέραν εργασίαν, η δε έψησις γίνεται εντός κλιβάνων. Αι κέραμοι είναι συνήθως ερυθραί, δίδουσιν δε αυταίς ενίοτε φαιόν τι χρώμα ρίπτοντες εντός του κλιβάνου, κατά την έψησιν, δεσμίδας κλάδων δένδρων νεωστί αποκοπέντων. Οι ενάνθρακες ατμοί οξειδώνουν εν μέρει τον σίδηρον και παράγουσιν μέλαν οξείδιον.

  Ιδιότητες καλής κεράμου
 Η καλή κέραμος πρέπει να παράγη ήχον καθαρόν, να ήνε καλώς τυπωμένη και ν' ανθίσταται εις πίεσιν 40 χιλιογ. ανά τετραγωνικόν εκατοστόν, επί πολλάς δε ημέρας βρεχομένη να ήνε αδιάβροχος.

  Τιμή των κεράμων
 Αι συνήθεις κέραμοι αι εν Αθήναις κατασκευαζόμεναι τιμώνται 40 περίπου δραχμών ανά χιλιάδα: το χρώμα τούτων είναι υπέρυθρον, το δε των εν Πειραιεί κατασκευαζομένων συνήθως λευκόφαιον. Εις Χαλκίδαν, Πόρον και αλλαχού κατασκευάζουσιν επίσης κεράμους, αλλά δεν μεταφέρουσιν πολλάς εις Αθήνας, διότι θραύωνται καθ' οδόν."

Κείμενο και εικόνες από το βιβλίο του Ι. Ραπτάκη "Οικοδομική και κατασκευή διαφόρων έργων" τόμος Ι, Αθήνα, 1907.